İnsan, diğer canlılardan ayıran en temel özelliklerinden biri konuşma yeteneğidir. Bu yetenek, sadece insana verilen özel bir ayrıcalıktır. Düşüncelerimizi ifade edebilmemiz, kelimelerle anlatabilmemiz hatta evrenin sırlarını anlamamız için bize verilen büyük bir armağandır. Ancak bu üstünlük, aynı zamanda bazı sorumlulukları da beraberinde getirir. Konuşma yeteneğiyle donatılan insan sözlerini nasıl kullanacağı konusunda dikkatli olmalıdır. Böyle bir yeteneği bize verene karşı bir sorumluluğumuz yok mudur? Elbette vardır. Çünkü sözlerimizin etkisi hem bireysel hem de toplumsal anlamda pozitif ya da negatif büyük sonuçlar doğurabilir…
Söz Hakkı ve Sorumluluğu
İnsanların söz söyleme özgürlüğüne sahip olmaları, elbette en doğal haklarıdır. Ancak bu hakkın doğru ve yerinde kullanılması da bir o kadar önemlidir. Söz söyleme hakkına sahip olmak, başkalarına zarar vermemek, onları kırmamak ve doğruyu ifade etmek sorumluluğunuda beraberinde getirir. Bir kimsenin söz hakkını kötüye kullanması, tıpkı bu hakkın elinden alınması kadar yanlıştır. Dolayısıyla, her birimiz bu yeteneği kullanırken dikkatli olmalı, başkalarını incitmemek ve toplumsal huzura zarar vermemek adına özen göstermeliyiz.
Söz Dinlemek de Bir Sanattır
Sadece konuşmak değil, aynı zamanda dinlemek de çok önemli bir beceridir. İnsanın dinleme yeteneği, doğruya ve güzelliğe ulaşmasında kilit bir rol oynar. Ancak çoğu zaman, insan dinlemeye yeterince önem vermez. Oysa başkalarını dinlemek, onların fikirlerine saygı göstermek ve anlamaya çalışmak toplumsal huzurun anahtarıdır. Eğer dinleme duyarlılığımızı kaybedersek, kendi doğrularımızı mutlaklaştırır ve onları başkalarına dayatmaya başlarız. Bu da toplum içinde anlaşmazlıklara ve huzursuzluklara neden olabilir. O yüzden, söz dinlemek, tıpkı konuşmak kadar hayati bir beceridir.
Güzel Sözler Söylemek ve Kötü Sözden Kaçınmak
Bir insanın başkalarına karşı kötü söz söylemesi ya da hakaret etmesi, hangi sebeple olursa olsun kabul edilemez. İnsana sövmek ya da kötü söz söylemek, insan onuruna yapılmış en büyük saygısızlıktır. Özellikle spor müsabakalarında taraftarların birbirlerine hakaret etmesi, hem insani değerlerimize hem de sporun ruhuna aykırıdır. Bu tür davranışlar, toplumda sıkça karşılaştığımız kötü örneklerdendir. Oysa doğruluk, iyilik ve güzellikten yana olmak, milletimizin temel özelliklerinden biridir. Doğru söz, insanı iyiliğe ve güzelliğe götürür. Tarih boyunca doğrular ve doğrucular hep ayakta kalmış, yalan söyleyenler ve yanlış yapanlar ise kaybetmiştir. Bu gerçek, geçmişte olduğu gibi gelecekte de değişmeyecektir.
Sözün Gücü
Sonuç olarak, konuşma yeteneğimiz bize verilmiş en büyük lütuflardan biridir. Ancak bu lütufla birlikte büyük bir sorumluluk da gelmektedir. Söylediğimiz her sözün, başkaları üzerinde bir etkisi vardır. Bu yüzden sözlerimizde dikkatli olmalı, başkalarını kırmamaya özen göstermeliyiz.
Türkistan’ın büyük bilgesi Hoca Ahmet Yesevi’nin dediği gibi:
“Sözünüz aydın olsun; öz olsun,
Işık saçsın; bakan köre göz olsun.”
Sözlerimiz hem içten hem de aydınlatıcı olmalıdır, böylece insanlara yol gösterebiliriz.
Doğru söz her zaman en kıymetli hazinemizdir.
Gülay Aydın
